เด็กหลอดแก้ว (IVF) และการทำอิ๊กซี่ (ICSI) คืออะไรและแตกต่างกันอย่างไร

 

เด็กหลอดแก้ว (IVF) และการทำอิ๊กซี่ (ICSI) คืออะไรและแตกต่างกันอย่างไร

 

เด็กหลอดแก้ว (IVF) และการทำอิ๊กซี่ (ICSI) คืออะไรและแตกต่างกันอย่างไร

    

     ปัญหาการมีบุตรยากเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ เช่น ปัญหาทางด้านสุขภาพ ช่วงวัย ไลฟ์สไตล์ในชีวิตประจำวัน ดังนั้น การรักษาปัญหาภาวะมีบุตรยากจึงเป็นการนำเอาวิธีการทางการแพทย์เข้ามาเพิ่มโอกาสของการปฏิสนธิ ทดแทนวิธีทางธรรมชาติที่ไม่ประสบความสำเร็จ สำหรับคุณพ่อคุณแม่ที่อยากมีบุตร แต่มีบุตยาก ปล่อยตามธรรมชาติมานานแต่ยังไม่ตั้งครรภ์สักที ปัจจุบันมีเทคโนโลยีทางการแพทย์มากมายที่เข้ามาเป็นตัวช่วยสำคัญในวิธีแก้มีบุตรยาก เช่น การฉีดน้ำเชื้อเข้าสู่โพรงมดลูกโดยตรง หรือที่เรียกว่า IUI , ICSI หรืออิ๊กซี่ และการทำเด็กหลอดแก้ว ที่เรียกว่า IVF แต่สำหรับคุณพ่อคุณแม่มือใหม่ที่เพิ่งเข้าสู่วงการรักษามีบุตรยากคงสงสัยว่าแต่ละวิธีต่างกันอย่างไร วันนี้เรามีคำตอบมาฝากกัน

 

การทำเด็กหลอดแก้วหรือ In vitro fertilization (IVF) คือ วิธีการรักษาภาวะมีบุตรยากโดยอาศัยการปฏิสนธินอกร่างกาย ซึ่งจะมีการฉีดยากระตุ้นไข่และเก็บไข่ จากนั้นจะนำไข่และอสุจิมาใส่รวมกัน แล้วให้อสุจิทำหน้าที่ของตัวเองในการเจาะไข่เข้าไปจนเกิดการปฏิสนธิขึ้นตามธรรมชาติ  ซึ่งการทำเด็กหลอดแก้วนั้นเหมาะสำหรับคู่แต่งงานที่มีบุตรยาก ฝ่ายหญิงมีปัญหาที่ท่อนำไข่และฝ่ายชายมีปัญหาเกี่ยวกับอสุจิ รวมทั้งยังเหมาะกับกรณีที่รักษาภาวะมีบุตรยากด้วยการทำ IUI แต่ไม่สำเร็จ วิธีนี้จะช่วยแก้ปัญหามีบุตรยาก เป็นการเพิ่มโอกาสตั้งครรภ์ให้มากขึ้น

 

คุณพ่อคุณแม่ที่มีบุตรยาก พยายามมีบุตรเกินระยะเวลา 1 ปีแล้ว หรือในคุณแม่ที่อายุมากกว่า 35 ปีและพยายามที่จะมีบุตรเกินระยะเวลา 6 เดือนนั้นเข้าข่ายที่ควรจะรักษาการมีบุตรยากด้วยวิธี IVF แต่การมีลูกยากไม่ได้เป็นปัญหาของผู้หญิงเท่านั้น ผู้ชายก็ควรมารับการตรวจและวินิจฉัยด้วยเช่นกัน ส่วนอัตราความสำเร็จในการทำ IVF นั้นขึ้นนอยู่กับปัจจัยหลายประการ เช่น อายุ สุขภาพ แต่ปัจจุบันเทคโนโลยีทางการแพทยฺที่รักษาการมีบุตรยากได้เข้ามามีส่วนช่วยในการเพิ่มอัตราความสำเร็จในการตั้งครรภ์ เช่น การตรวจโครโมโซมตัวอ่อน และย้ายตัวอ่อนที่ปกติสามารถเพิ่มอัตราความสำเร็จได้ถึง 70% นอกจากนี้

 

ผลข้างเคียงการทำ IVF อาจจะสร้างความวิตกกังวลจนทำให้นอนไม่หลับในระหว่างการรักษาได้ และนอกจากนี้ ฝ่ายหญิงอาจมีอาการไม่สบายท้อง ท้องอืด น้ำหนักขึ้นในระหว่างที่กระตุ้นไข่ได้ แต่อาการเหล่านี้จะหายไปหลังจากที่ฝ่ายหญิงมีประจำเดือนและจะไม่มีผลข้างเคียงในระยะยาว

 

ขั้นตอนการทำ IVF ทั้งในโรงพยาบาลและคลินิกนั้น แพทย์จะเลือกเก็บไข่ที่สมบูรณ์จากรังไข่โดยใช้เข็มดูดผ่านทางช่องคลอด โดยอาศัยเครื่องอัลตราซาวน์ใช้เวลาเก็บไข่ประมาณ 30 นาที หลังการเก็บไข่ ฝ่ายหญิงที่มีบุตรยากจะได้รับการรักษาด้วยฮอร์โมนชนิดสอดช่องคลอดหรือฉีดอย่างต่อเนื่อง เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการย้ายตัวอ่อนเข้าโพรงมดลูก

 

จากนั้นไข่และอสุจิจะถูกผสมกันในห้องปฏิบัติการเลี้ยงและควบคุมคุณภาพตัวอ่อน แพทย์จะติดตามดูไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิภายใน 2 วันต่อมา จากนั้นไข่ที่ได้รับการปฏิสนธิจะกลายเป็นตัวอ่อน พร้อมที่จะย้ายเข้าโพรงมดลูกซึ่งมักจะทำในวันที่ 3-5 หลังวันเก็บไข่ ซึ่งขั้นตอนของการย้ายตัวอ่อนเข้าโพรงมดลูกไม่จำเป็นต้องงดน้ำและอาหารก่อนมาโรงพยาบาล ไม่จำเป็นต้องดมยาสลบ และใช้เวลาประมาณ 30 นาทีเท่านั้น

 

กระบวนการทำเด็กหลอดแก้วหรือ IVF ใช้เวลาทั้งสิ้นประมาณ 4-6 สัปดาห์จึงจะครบถ้วนสมบูรณ์ โดยหลังการย้ายตัวอ่อนเข้าโพรงมดลูกประมาณ 2 สัปดาห์ แพทย์จะนัดคุณพ่อคุณแม่ผู้มีบุตรยากมาตรวจเลือดเพื่อทดสอบการตั้งครรภ์อีกครั้ง

 

IUI (Intra uterine insemination) คือ การฉีดน้ำเชื้อเข้าสู่โพรงมดลูกโดยตรงผ่านปากมดลูกเข้าไป ซึ่งน้ำเชื้ออสุจิที่ฉีดเข้าไปนั้น จะผ่านการคัดกรองตัวที่มีคุณภาพมาก่อนหน้า ซึ่งวิธีนี้เป็นวิธีรักษาผู้มีบุตรยากที่ง่ายกว่า IVF มีราคาที่ไม่สูงมาก จึงเป็นอีกทางเลือกที่ดีในการเริ่มต้นรักษาภาวะมีบุตรยาก ส่วนข้อจำกัดในการรักษาภาวะมีบุตรยากด้วยการทำ IUI ก็มีเพียงเรื่องท่อนำไข่ของฝ่ายหญิง นั่นคือ ท่อนำไข่ของฝ่ายหญิงจะต้องมีความปกติ ไม่มีการตันของท่อนำไข่ ส่วนฝ่ายชายควรจะมีน้ำเชื้อที่ปกติด้วย

 

ขั้นตอนการเตรียมทำ IUI เริ่มจากฝ่ายหญิงที่มีบุตรยากจะต้องกินยาหรือฉีดยาเพื่อกระตุ้นไข่ 5-10 วัน เพื่อให้ได้ไข่ที่โตเต็มที่ จากนั้นนัดอัลตราซาวน์ ดูขนาดและจำนวนฟองไข่ หลังจากการกินยาหรือฉีดยากระตุ้นไข่ไป เมื่อได้ฟองไข่ตามต้องการแล้วจึงฉีดยาให้ไข่ตก พร้อมนัดหมายวันกับแพทย์ฉีดน้ำเชื้อเข้าสู่โพรงมดลูก ส่วนฝ่ายชายจะทำการเก็บน้ำเชื้อในวันที่นัดฉีดน้ำเชื้อเพื่อปั่นคัดเลือกตัวอสุจิที่แข็งแรงก่อนฉีดเข้าสู่โพรงมดลูก หลังจากนั้นแพทย์ก็จะนัดตรวจการตั้งครรภ์หลังฉีดน้ำเชื้อประมาณ 2 สัปดาห์

 

การทำ IUI เป็นการรักษาภาวะมีบุตรยากที่ใกล้เคียงกับวิธีธรรมชาติ ราคาไม่สูง และมีขั้นตอนไม่ยุ่งยาก เหมาะสำหรับการเริ่มต้นรักษาภาวะมีบุตรยากได้ดีโดยเฉพาะคู่แต่งงานที่ฝ่ายหญิงมีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดปกติ หรือมีปัญหาการตกไข่ เพราะวิธีนี้จะช่วยแก้ปัญหาได้อย่างตรงจุด

 

ส่วน ICSI หรือที่อ่านว่า อิ๊กซี่ ย่อมาจากคำว่า Intracytoplasmic sperm injection หมายถึง วิธีการช่วยการมีบุตรยากโดยการปฏิสนธินอกร่างกาย เป็นเทคนิคทางห้องปฏิบัติการเลี้ยงตัวอ่อน โดยการเลือกอสุจิภายใต้กล้องกำลังขยายสูงมากที่สามารถเห็นรายละเอียดความสมบูรณ์ของอสุจิได้เพิ่มขึ้น แล้วใช้เข็มแก้วขนาดเล็ก ดูดเลือกอสุจิขึ้นมาหนึ่งตัว แล้วใช้เข็มนั้นเจาะและฉีดอสุจิเข้าไปในไข่เพียงใบเดียว เพื่อช่วยให้เกิดการปฏิสนธิได้ง่ายขึ้น วิธีนี้เป็นวิธีที่ที่ทำได้ง่าย ไม่ทำให้ผู้รับการรักษารู้สึกเจ็บ เหมาะสำหรับผู้มีบุตรยากทั้งฝ่ายชายและหญิง

 

สำหรับคุณแม่จะเริ่มจากการฉีดกระตุ้นไข่ในทุก ๆ วัน โดยเริ่มวันที่ประจำเดือนมาวันที่ 2-3 รวมเป็นเวลาประมาณ 10-12 วัน เพื่อให้ได้ไข่มากกว่าในภาวะปกติที่จะมีไข่ 1 ฟองต่อรอบเดือน ซึ่งแพทย์จะฉีดยาจนได้ไข่ที่โตเต็มที่ โดยการตรวจติดตามด้วยการเจาะเลือดและอัลตราซาวด์ทุก 3-4 วัน เพื่อกำหนดวันเก็บไข่ ซึ่งจะใช้เข็มเจาะดูดออกทางช่องคลอด ไข่ที่ถูกเก็บออกมาจะถูกนำไปเตรียมให้พร้อมสำหรับการปฏิสนธิโดยวิธี ICSI แต่ไม่ต้องกังวลว่าจะเจ็บเนื่องจากขั้นตอนนี้แพทย์จะมีการให้ยาสลบร่วมด้วยและจะไม่มีแผลทางหน้าท้องแน่นอน

 

สำหรับคุณพ่อที่มีลูกยาก แพทย์จะเริ่มเก็บน้ำเชื้อในวันเดียวกันกับวันที่คุณแม่เก็บไข่ ซึ่งน้ำเชื้อที่ได้มา จะต้องผ่านขั้นตอนการเตรียมเพื่อคัดเลือกเฉพาะอสุจิที่สมบูรณ์แข็งแรง โดยใช้กล้องจุลทรรศน์ที่มีกำลังสูงขยายดูรูปร่างหรือคัดเลือกโดยวิธีเฉพาะอื่นๆ เพื่อหาตัวอสุจิที่ดีที่สุด แล้วจึงนำอสุจิตัวนั้นมาปฏิสนธิ ด้วยวิธีการ ICSI กับฟองไข่ที่เก็บได้ในขั้นตอนต่อไปนั่นเอง

 

คุณพ่อคุณแม่อาจมีความสงสัยว่า ระหว่างการทำเด็กหลอดแก้ว IVF และการทำอิ๊กซี่ ICSI แตกต่างกันอย่างไร สองวิธีนี้จะเหมือนกันตรงที่ ทั้งสองวิธีจะเป็นการรักษาภาวะมีบุตรยากโดยอาศัยการปฏิสนธินอกร่างกาย ต้องผ่านขั้นตอนการฉีดยากระตุ้นไข่ และการเก็บไข่เหมือนกัน แต่ความแตกต่างก็คือ ขั้นตอนในการปฏิสนธิ ในการทำ IVF จะเป็นการนำไข่และอสุจิมาใส่รวมกัน แล้วให้อสุจิทำหน้าที่ของตัวเองในการเจาะไข่เข้าไปแล้วเกิดการปฏิสนธิขึ้นตามธรรมชาติ ในขณะที่การรักษาแบบอิ๊กซี่ จะเป็นการใช้เข็มแก้วขนาดเล็กฉีดอสุจิหนึ่งตัวเข้าไปในไข่ 1 ใบ เพื่อเพิ่มโอกาสในการปฏิสนธิอีกหนึ่งวิธี

 

การทำ IVF จะเหมาะกับคุณพ่อคุณแม่ที่มีบุตรยาก ซึ่งฝ่ายหญิงมีท่อนำไข่อุดตันหรือท่อนำไข่ถูกทำลาย คู่สมรสที่ฝายชายมีปัญหาเกี่ยวกับเชื้ออสุจิ ได้แก่ มีจำนวนอสุจิน้อย อสุจิเคลื่อนที่ได้ไม่ดี คู่สมรสที่ยังไม่ทราบสาเหตุของการมีบุตรยาก และพยายามมีบุตรมามากกว่า 3 ปี และคู่สมรสที่ได้ใช้วิธีกระตุ้นการตกไข่และการผสมเทียมโดยการฉีดอสุจิเข้าสู่โพรงมดลูกโดยตรง (IUI) มาแล้วแต่ยังไม่ตั้งครรภ์

 

IUI เป็นวิธีที่มีความใกล้เคียงกับวิธีธรรมชาติมากที่สุด เพราะเป็นการนำอสุจิที่ผ่านการคัดเลือกแล้ว ฉีดเข้าไปในโพรงมดลูกในวันที่ฝ่ายหญิงมีการตกไข่ เรียกได้ว่า เป็นการสร้างโอกาสให้อสุจิได้ผสมกับไข่ได้ง่ายกว่าปกติ เพิ่มเปอร์เซ็นต์ความสำเร็จในการปฏิสนธิ แต่อีก 2 วิธีคือ IVF และ ICSI ก็ได้รับความนิยมมากเช่นกัน

 

ข้อควรปฏิบัติก่อนการเจาะเก็บไข่

  1. คุณแม่ควรหลีกเลี่ยงเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ อาหารแปรรูป อาหารที่มีน้ำตาลสูง รับประทานโปรตีนอย่างน้อยวันละประมาณ 60 มิลลิกรัม เพื่อให้ไข่มีคุณภาพดีและสมบูรณ์ ดื่มน้ำอย่างน้อยวันละไม่ต่ำกว่า 1.5-2 ลิตร หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ รวมทั้งได้รับควันบุหรี่
  2. คุณแม่ควรควบคุมน้ำหนัก ออกกำลังกายเบาๆ เช่น การเดิน และการทำโยคะ ซึ่งจะมีความปลอดภัยมากกว่าการออกกำลังกายหนัก ๆ พักผ่อนให้เพียงพอในแต่ละวัน และไม่ควรเครียดจนเกินไป
  3. ทำจิตใจให้สบาย หลีกเลี่ยงสิ่งที่ก่อให้เกิดความกังวลและความเครียด หากิจกรรมอะไรที่ทำให้ลดความกังวลลงได้
  4. คุณแม่ควรหลีกเลี่ยงกิจกรรมหนักหรือมีการกระเทือนร่างกายมาก เช่น วิ่ง กระโดด เนื่องจากรังไข่ที่ได้รับการกระตุ้นมีขนาดใหญ่ขึ้น เมื่อมีการกระเทือนมากอาจทำให้เกิดอาการปวดหรือมีการบิดหมุนของรังไข่ได้
  5. งดน้ำและอาหาร 6 ชั่วโมงก่อนการเจาะเก็บไข่
  6. หากมีโรคประจำตัว ควรแจ้งให้แพทย์ทราบทันที
  7. คุณแม่ควรมีคุณพ่อหรือญาติมารับกลับบ้าน ไม่แนะนำให้ขับรถกลับเองหรือกลับรถสาธารณะตามลำพัง เพราะการเจาะเก็บไข่จะมีการดมยาให้ผู้ป่วยหลับ อาจจะทำให้ยังง่วงและยังสะลืมสะลือหลังการทำหัตถการ ทำให้มีอันตรายจากการขับรถได้
  8. เก็บของมีค่าไว้ที่บ้าน เช่น แหวน สร้อย นาฬิกา ฯลฯ
  9. ไม่ควรทาสีเล็บหรือใส่น้ำหอม เพราะจะเป็นการรบกวนไข่หรือตัวอ่อน เนื่องจากตัวอ่อนบอบบาง ไม่ชอบสีหรือกลิ่น
  10. ฝ่ายคุณพ่อควรหลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่ รวมทั้งได้รับควันบุหรี่ หลีกเลี่ยงการดื่มเครื่องดื่มที่มีคาเฟอีนและเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ หลีกเลี่ยงการแช่น้ำอุ่นหรือทำซาวน่า ไม่สวมใส่กางเกงชั้นในที่รัดแน่จนเกินไป งดสูบบุหรี่อย่างน้อย 3 เดือนก่อนเริ่มการรักษาการมีบุตรยากและระหว่าง การรักษาด้วย
  11. คุณพ่อควรเตรียมตัวมาเก็บน้ำเชื้ออสุจิในวันเดียวกัน โดยงดมีเพศสัมพันธ์ 3 – 7 วันก่อนเก็บน้ำเชื้อ

 

การปฏิบัติตัวหลังเจาะเก็บไข่

  1. หลังการเจาะเก็บไข่จะมีอาการปวดท้องเล็กน้อยเหมือนปวดประจำเดือนและอาจมีเลือดออกทางช่องคลอดเล็กน้อยหรืออาจมีเลือดออกภายใน 24 ชั่วโมง แนะนำให้สังเกตอาการและรับประทานยาแก้ปวดทุก 4 – 6 ชั่วโมงตามที่แพทย์สั่ง อาการปวดท้องจะหายไปใน 2 – 3 วัน ส่วนในรายที่มีจำนวนไข่มากควรพักผ่อนและมีกิจกรรมให้น้อยที่สุดในช่วง 2 – 3 วันหลังเก็บไข่ เพื่อรอให้ขนาดรังไข่ยุบลงพอสมควรจะทำให้ลดอาการปวดท้องน้อยหลังเก็บไข่ได้ดี
  2. กรณีที่มีสิ่งผิดปกติอื่น ๆ หลังการเจาะเก็บไข่ โปรดปรึกษาศูนย์รักษาผู้มีบุตรยากเพื่อขอคำแนะนำหรือแพทย์เจ้าของไข้ ไม่ควรซื้อยามารับประทานเอง เนื่องจากแพทย์เจ้าของไข้จะทราบประวัติและรายละเอียดการรักษา ทำให้สามารถรักษาได้อย่างรวดเร็วและถูกต้อง
  3. ในวันถัดไปหลังการเก็บไข่ เจ้าหน้าที่ของศูนย์รักษาผู้มีบุตรยากจะเป็นผู้ติดต่อแจ้งให้ท่านทราบโดยละเอียด
  4. ควรให้เบอร์โทรศัพท์ที่สะดวกในการติดต่อกลับ หากเกิดกรณีฉุกเฉินหรือมีการเปลี่ยนแปลงรายละเอียดในการรักษา

 

อ้างอิง

https://www.bangkokhospital.com/content/ivf-and-icsi

https://www.nakornthon.com/article/detail/%E0%B8%81%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%B3-ivf-%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%94%E0%B8%B9%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%95%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%A3

https://www.bumrungrad.com/th/treatments/in-vitro-fertilization-ivf

https://www.thonburibamrungmuang.com/th/news/detail/112/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%97%E0%B8%B3-icsi-%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B9%8A%E0%B8%81%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B9%88-%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A-ivf-%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%A3

https://theworldmedicalcenter.com/th/new_site/health_article/detail/?page=%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%B5%E0%B8%A5%E0%B8%B9%E0%B8%81%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81-iui-icsi-%E0%B9%81%E0%B8%A5%E0%B8%B0-ivf-%E0%B9%81%E0%B8%95%E0%B8%81%E0%B8%95%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%A3

 

 

สอบถามเพิ่มเติมเกี่ยวกับการรักษาภาวะมีบุตรยาก

กับศูนย์รักษาผู้มีบุตรยากจินตบุตร